Kodeks rodzinny i opiekuńczy przewiduje sytuację, w której z ważnych powodów każdy z małżonków może domagać się ustanowienia przez sąd rozdzielności majątkowej, co reguluje art. 52§1.
Jest to najbardziej powszechna forma ustanawiania przez sąd rozdzielności majątkowej małżeńskiej. O wiele rzadziej dochodzi do sytuacji, przewidzianej w zdaniu drugim §3 tego artykułu. Otóż okazuje się, że możliwe jest również staranie się o jej ustanowienie nie tylko z dniem oznaczonym w wyroku, który ją ustanawia, ale również z datą wsteczną.
Sprzyjającą okolicznością dla wydania takiego orzeczenia jest w szczególności życie małżonków w rozłączeniu. W orzecznictwie przyjęto że przesłanką zastosowania art. 52 § 1 KRO może być trwałe zerwanie wszelkich stosunków majątkowych oraz brak możliwości podejmowania wspólnych decyzji gospodarczych, będące konsekwencją uprzedniego ustania więzi rodzinnoprawnych między małżonkami i co za tym idzie – powstania trwałego stanu separacji faktycznej” (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14.1.2005 r., III CK 112/04). Z powyższego wynika, że najbardziej pożądaną przez ustawodawcę sytuacją dla orzeczenia rozdzielności majątkowej z datą wsteczną jest gdy strony nie mieszkają razem, nie prowadzą wspólnego gospodarstwa domowego, nie utrzymują stałych kontaktów itd.
Co natomiast jeśli taka sytuacja taka nie zachodzi, a działania jednego z małżonków (np. pijaństwo, hulaszcze życie, potajemne zaciąganie kredytów, pożyczek i innych zobowiązań itp.) narażają dobro rodziny? W tym miejscu wrócę do zaznaczonego wcześniej zwrotu „w szczególności”. Oznacza to, że życie małżonków w rozłączeniu nie jest katalogiem zamkniętym i daje furtkę dla innych życiowych sytuacji, które uzasadniałoby wydanie takiego orzeczenia. Każdy przypadek musi być rozpatrywany przez sąd indywidualnie, z uwzględnieniem interesu wierzycieli i dobra rodziny. Zadaniem stron lub ich pełnomocników jest wykazanie, że mimo pozostawania we wspólnym pożyciu i prowadzeniu gospodarstwa domowego, nie miało się wpływu i nie wiedziało o działaniach małżonka, które narażały dobro rodziny i jego budżet. W dzisiejszych czasach łatwo zaciągnąć kredyt i go skonsumować tak, by drugi z małżonków się o tym nie dowiedział i to nawet jeśli zachowywałby szczególną czujność.
Podobna sytuacja występowała w prowadzonym niedawno przez Kancelarię postępowaniu w Sądzie Rejonowym w Żninie, gdzie Sąd w sprawie o sygn. akt: III RC 58/17 przychylił się do żądania reprezentowanej przeze mnie powódki i ustanowił rozdzielność majątkową małżeńską z datą wsteczną.
